Aylık adet kanamalarının sonlanması menopoz olarak adlandırılır. Kadınların yumurtalıkları embriyonal hayatta ilk olarak
6. haftada gelişir. Overlerdeki yumurta hücreleri (oosit) çoğalarak 20. haftada en yüksek sayıya, yani 6 milyona ulaşır.Bu sayı sonraki haftalarda atrezi (hücre kaybı) nedeniyle azalır ve
kız bebekler doğumda 2 milyon civarı hücre ile doğarlar. Doğumdan sonra da hücre kaybı devam eder. Puberteye gelindiğinde artık 300 000 hücre kalmıştır.
Yumurtalıklar, puberte dediğimiz ergenlik çağına kadar sessizdir. Ergenlikle beraber var olan oosit hücreleri her ay yumurtlanmaya başlar. Yumurtlama sırasında üretilen hormonlar, aylık siklus düzenini ve mensturasyon oluşumunu sağlar . Bu döngü her ay yenilenir ve günün birinde overlerde hiç hücre kalmayana kadar sürer.
Sahip olunan yumurta sayısına over rezervi diyoruz. İşte bu rezerv düşmeye başladığında menopoz yaklaşmış olur. Menopoz öncesindeki perimenopozal dönemde, birkaç aydan birkaç yıla kadar uzayabilecek, erken veya geç adet olma, uzun süren kanamalar gibi bazı adet düzensizlikleri yaşanabilir. En son adet kanamasının üzerinden bir yıl geçip bir daha adet olunmadığında artık menopoza girilmiş olur. Genellikle 40'lı yaşların sonu 50'li yaşların başında menopoz tamamlanır.
Menopozda kanama düzensizlikleri yanı sıra ateş basmaları ve gece terlemeleri de en sık belirtiler arasındadır. Çarpıntı, uykusuzluk, sinirlilik, depresyona meyil gibi sorunlar da yaşanabilir. Tüm vücutta özellikle cinsel bölgede , cilt kuruluğu ve sonuçta ilişkide zorlanma meydana gelebilir. Buna bir de psikolojik faktörler eklendiğinde cinsel isteksizlik sorun olarak karşımıza çıkabilir.
Menopozla beraber kadının üreme yeteneğinin sonlanması söz konusudur. Bu sorunmuş gibi görünse de gebelik arzusu olmayan kadınlarda, bu riskin ortadan kalkması , hayatı ve cinselliği daha rahat kılabilir.
Menopozun tedavisi kişiye bağlı değişir. Bir kısım kadın bu dönemi ek bir ilaç almadan atlatabilirken, bazısında ise ateşlenme ve benzeri sorunlar için destek tedavisi gerekebilir. Adet düzensizliklerinin şiddetine bağlı, müdahale mecburiyeti doğabilir. Destek tedavisi olarak östrojen ve progesteron içeren hormon ilaçları veya hormonlu spiral (Mirena®) , genital cilt için östrojenli kremler kullanılabilir.
Kemik kaybına bağlı osteoporoz da menopozun sonuçları arasındadır. Kemik taraması sonrası kalsiyum desteği ve gerekirse kemik yapımını artırıcı ilaçlar verilebilir.
Menopoza girmiş kadınların, yakınmaları olmasa dahi, yıllık jinekolojik kontrollerine devam etmeleri gereklidir. Yıllık smear takibine ek olarak meme kontrolünü ve gerekirse meme ultrasonu ile mamografiyi de ihmal etmemeleri önerilir.