Dismenoreyi, Türkçe anlatımıyla adet sancısı, ağrılı adet görme olarak biliyoruz. Tıbbi olarak ise, mensturasyon döneminde, kişinin günlük hayatını etkileyecek düzeyde kasık ağrısı hissetmesidir. Ağrı kramp tarzındadır. Dismenoreye, bulantı, kusma, ishal, kabızlık, karın şişliği, baş ağrısı baş dönmesi gibi başka belirtiler de eşlik edebilir. Kasık ağrısının yanında bel ve bacaklara vuran ağrı da hisssedilebilir.
Menstrual ağrının oluşmasından adet kanamasının hemen öncesinde rahim tarafından salgılanan, prostoglandin denilen ağrı oluşturucu maddeler sorumludur. Prostoglandinler adet kanamasının başlamasıyla azalır. Bu nedenle, dismenore, adetten 1-2 gün önce başlayıp, mensturasyonun üçüncü gününe kadar sürebileceği gibi, sıklıkla ilk 48 saat etki eder.
Ovulatuvar sikluslarla başlar, 30-40'lı yaşların başına kadar sürebilir. Dismenore, primer (birincil) ve sekonder (ikincil) olarak ikiye ayrılır. Primer dismenorede ağrıya sebep olacak fiziksel bir durum veya hastalık yoktur. Sekonder dismenorede altta yatan bazı hastalıklar vardır ve daha ileri yaşlarda görülür. Bunlar arasında en sık endometriozis, myom, adenomyozis, over kistleri, pelvik enfeksiyonlar, rahim içi araç varlığı, pelvik organlar arası yapışıklıklar sayılabilir. Sekonder dismenore adetten önce başlayıp adet boyunca devam edebilir. Bu nedenle adet sancısı dikkate alınıp doktora başvurulmalıdır.
Tanısı; hastanın öyküsü, fizik muayene ve pelvik ultrasonografi ile sıklıkla konulabilir. Tedaviye dirençli vakalarda tanısal laparoskopi yapılabilir.
Tedavide sıklıkla prostoglandin üretimini baskılayan nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar (NSAID) kullanılır. Bu ilaçlar adetin ilk günü veya adetten hemen önceki gün alınırsa daha etkili olur. Fayda görmeyen hastalara hormonal tedavi yöntemleri önerilir. Bunlar doğum kontrol hapları, hormon içeren spiral (Mirena®) ve hormon içeren vajinal halka (Nuvaring®) vb. olarak tanımlanabilir. Bu yöntemler yumurtlamayı baskılar ve ayrıca rahimden salgılanan prostoglandinlerin üretimini engelleyerek etki eder. Sekonder dismenore için, hastalığı veya etkisini ortadan kaldıracak tedaviler önerilir. Bunlar arasında yine NSAİD ve hormonal yöntemler sayılır. Ayrıca cerrahi olarak kistler, myomlar, yapışıklıklar ortadan kaldırılabilir. Medikal tedaviye yardımcı olarak, etkisi kesin kanıtlanmamış diğer seçenekler; B vitamini, magnezyum takviyesi, sıcak uygulama, akapunktur ve masaj olabilir.