Anestezi, sezaryen ve diğer ameliyatlar esnasında kullandığımız ağrı giderici ve uyuşturucu yöntemleri içerir. Ayrı bir bilim dalıdır ve anestezi uzmanı tarafından uygulanır. Anestezi başlığının altında analjezi dediğimiz sadece ağrı kesen yöntemleri de kullanmaktayız. Bizi ilgilendiren uygulamalar içerisinde genel anestezi ve bölgesel anestezi yöntemleri bulunmaktadır.
Genel anestezi hastanın bilincinin kapalı olduğu, kaslarının çalışmayıp, ağrı duyusunun da ortadan kalktığı bir durumdur. Jinekolojik ameliyatlarda ve sezaryende kullanılmaktadır.
Günümüzde neredeyse genel anesteziden daha sık tercih ettiğimiz, epidural vb bölgesel anestezi uygulamaları geliştirilmiştir. Epidural anestezi normal doğum ve sezaryende ilaç dozları ayarlanarak rahatlıkla kullanılabilir. Halk arasında ağrısız doğum olarak da adlandırılır. Ayrıca sezaryende yapılabilen ama normal doğumda kullanımı uygun olmayan spinal ve kombine anestezi yöntemleri de vardır.
Epidural anestezinin genel anesteziden farkı gebenin işlem esnasında uyanık olması ve çevresini algılayabilmesidir. Ayrıca işlem bittikten sonra da ağrı kesici etki sürdüğünden hasta genel anesteziye göre daha konforlu bir şekilde bebeği ile karşılaşır ve dilediği gibi ilgilenebilir. Yine genel anestezi esnasında ilaçların bir miktarı göbek kordonu ile bebeğe geçmektedir ve bölgesel anestezide bu geçiş yok denecek kadar azdır.
İşlem esnasında öncelikle bel bölgesi (T10-L2 dermatomunu içerecek şekilde) temizleyici madde ile silindikten sonra asıl iğnenin gireceği alana, daha ince bir iğne yardımıyla lokal anestezik ilaç yapılır ve cildin uyuşması sağlanır. Ardından epidural iğnesi ile doktorun belirlediği aralıktan girilir.
Anestezi doktoru bu alanı parmaklarıyla tespit edecektir. Epidural iğnesi yerleştirildikten sonra içerisinden geçirilen ince tüp (kateter) dura dediğimiz beyin zarının dışına yerleştirilir. İğne yerinden çıkarılır ancak tüp cilde tespit edilir. Kateter omuza kadar uzatılarak bantlanır ve ucuna ilacı belli dozda vermeyi sağlayan enjektör veya makina yerleştirilir. Buradan yapılan ilacın dozu sezaryen veya normal doğuma göre ayarlanabilir. Sezaryende kullanılan epidural yöntem işlemden sonraki ağrıların giderilmesinde de kullanılabilir.
Epidural anestezi normal doğumda aktif faza girildikten sonra ortaya çıkan ağrı hissini hafifletmek ve ağrı zaafiyetini ortadan kaldırmak için de uygulanır. Verilen doz ile ağrı ortadan kalkar ancak kaslarda motor kayıp olmayacağından gebe yürüyebilir gerektiğinde ıkınabilir. Epidural anestezi doğumun aktif fazına girildikten sonra yani gerçek doğum eylemi başladıktan sonra kullanılmalıdır. Bu durumda eylem süresine etkisi yoktur. Ancak bazı durumlarda anne adayının etkili ıkınmasının azalabilmesinden dolayı doğumun ikinci evresinde uzama sonucu, vakum kullanımı gerekebilir.
Bölgesel anestezi yönteminin diğeri spinal anestezidir. Spinal anestezinin farkı, epidural iğnesinden çok daha ince bir iğne ile belden girilmesi duranın delinerek tek seferde bir miktar ilaç verilmesidir.
Bu yöntemle anestezik etki çok kısa bir zamanda başlar. Motor kayıp vardır 4-6 saat kadar bacaklar hareket ettirilemeyebilir. Ayrıca spinal ve epidural anestezinin birlikte yapılmasına da kombine anestezi denir. Sezaryene başlarken epiduralin etki etmesi için beklenen süreyi ortadan kaldırdığından tercih edilmektedir.Geçici hareket kaybına sebep olduğu için bu yöntemler normal doğumda tercih edilmez.
Epidural anestezinin komplikasyonlarına bakacak olursak, anestezinin tutmaması yani başarısız olmasına rastlanabilir. Aşırı kilo
veya ödem durumunda ve bazı omurga problemlerinde karşılaşılabilir. Halk arasında sanıldığı gibi sakat bırakıcı bir etkisi yoktur. Nadiren beyin omurilik sıvısında kaçak ve
azalma sonucu geçici baş ağrısı olabilir. Bol sıvı alımı ve ağrı kesicilerle geçecektir.